Het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) onderzoekt een zaak tussen een Duitse speler en Lottoland, een online gokoperator gevestigd in Malta, over de terugbetaling van gokverliezen op een platform dat destijds niet vergund was in Duitsland. Deze procedure werpt spanningen op tussen het vrije dienstenverkeer in de EU en de nationale regulering van kansspelen. Terwijl Duitsland zich beroept op de illegaliteit van diensten die zonder lokale vergunning worden aangeboden, verdedigt Malta de legitimiteit van zijn operatoren en waarschuwt het voor een inbreuk op de interne markt.
Een juridisch geschil met hoge inzet speelt zich af voor het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU), waarbij Duitse spelers het opnemen tegen online gokoperatoren die in Malta zijn gevestigd. De kern van de zaak: de terugbetaling van verliezen geleden op platforms zoals Lottoland, die destijds zonder Duitse vergunning opereerden. Hoewel de zaak op het eerste gezicht lijkt op een eenvoudig geschil tussen een speler en een operator, zou ze wel eens de contouren van de regulering van online gokken in Europa kunnen hertekenen.
Een individuele zaak, met continentale implicaties
Alles begint met een Duitse speler, bijgestaan door advocaat Volker Ramge, die het geld wil terugkrijgen dat hij verloor op de site van Lottoland. Hoewel dit bedrijf wettelijk gemachtigd is om vanuit Malta te opereren, beschikte het niet over een vergunning van de Duitse autoriteiten — een vereiste die volgens het Duitse staatsverdrag inzake kansspelen (GlüStV) onmisbaar is. Dit verdrag verbood tot 2021 de meeste online casinospelen en secundaire loterijen in het hele land, met uitzondering van de deelstaat Sleeswijk-Holstein. De speler is daarom van mening dat Lottoland illegaal actief was op Duits grondgebied, wat volgens hem een volledige terugbetaling van zijn verliezen rechtvaardigt.
Een debat over de juridische bevoegdheid van de lidstaten
Maar naast de kern van het geschil is er ook een belangrijke procedurele vraag die de zaak complexer maakt: hebben Maltese rechtbanken het recht om de verenigbaarheid van de Duitse wetgeving met het Unierecht te beoordelen, zonder dat Duitsland zelf partij is in het proces? Berlijn wijst dit idee krachtig af en vindt het onaanvaardbaar om uitgesloten te worden van een juridisch debat dat zijn eigen rechtssysteem in vraag stelt. De Europese Commissie verdedigt daarentegen een andere lezing: volgens de Rome I-verordening kunnen rechtbanken van een lidstaat perfect het recht van een andere lidstaat interpreteren in een grensoverschrijdende context. De bal ligt nu bij het HvJ-EU, dat moet oordelen of het Duitse terugbetalingsmechanisme verenigbaar is met artikel 56 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, dat het vrije dienstenverkeer garandeert.
De Maltese operatoren komen in het verweer
Voor de advocaten van de operatoren draait de procedure die door Duitse spelers werd aangespannen minder om rechtvaardigheid dan om financiële strategie. Meester Jan Karpenstein, die verschillende Maltese gokbedrijven verdedigt, beschuldigt bepaalde gespecialiseerde advocatenkantoren en procesfinancieringsfondsen ervan te profiteren van de situatie. Hij herinnert eraan dat het tot 2021 in de praktijk onmogelijk was voor een online operator om een Duitse vergunning te verkrijgen — behalve in Sleeswijk-Holstein. Bovendien werden secundaire loterijen jarenlang ruim getolereerd, zonder dat een specifieke regel de terugbetaling van verliezen vereiste. Volgens Karpenstein richten de huidige vorderingen zich op een grijze zone van het recht, maar kunnen ze de legitimiteit van de Maltese operatoren niet ondermijnen.
Malta en België: twee uiteenlopende benaderingen
De Maltese regering verbergt haar bezorgdheid niet. Ze ziet in deze zaak een rechtstreekse bedreiging voor de stabiliteit van de Europese interne markt en voor de nationale regulering van kansspelen. Malta verdedigt de degelijkheid van zijn reguleringssysteem, dat zij in overeenstemming acht met de Europese vereisten. Daarnaast bekritiseert zij de houding van Duitsland, dat ervan wordt beschuldigd te profiteren van de fiscale opbrengsten van kansspelen terwijl het tegelijkertijd massale rechtsvorderingen tegen buitenlandse bedrijven toelaat.
België schaart zich daarentegen eerder aan de zijde van Duitsland op bepaalde punten, met name wat betreft secundaire loterijen. Het land beschouwt deze spellen als bijzonder risicovol en acht strengere beperkingen gerechtvaardigd. Een standpunt dat kan doorwegen in de beoordeling die het HvJ-EU zal maken van de verenigbaarheid van de nationale wetgevingen met het Unierecht.
De Commissie houdt toezicht op de Maltese beschermingswetten
Een ander gevoelig element maakt het debat nog ingewikkelder: de Maltese wet nr. 55, aangenomen in 2023, die bedoeld is om nationale operatoren te beschermen tegen de uitvoering van buitenlandse vonnissen in verband met kansspelen. Hoewel deze wet niet rechtstreeks aan de orde is in deze zaak, heeft de Europese Commissie al haar bedenkingen geuit en wijst ze op het risico van onverenigbaarheid met de fundamentele beginselen van de Unie. Voor Brussel blijft consumentenbescherming prioritair, en het is aan de nationale rechtbanken om buitenlands recht te interpreteren wanneer dat nodig is.