De vraag rond gedragsbeïnvloeding in de kansspelsector wint de laatste jaren sterk aan zichtbaarheid. En de Kansspelautoriteit (Ksa) heeft nu een belangrijke stap gezet: ze publiceerde een onderzoeksrapport over de manier waarop gokaanbieders het gedrag van spelers subtiel manipuleren.
Van observatie tot rapport: hoe het onderzoek werd gevoerd
Het onderzoek werd uitgevoerd door onderzoeksbureau Behavioural Insights, in opdracht van de Ksa. Doel: de concrete technieken in kaart brengen die aanbieders gebruiken om gedrag te beïnvloeden, soms heel subtiel, en de risicovolle speelroutes te identificeren.
De onderzoekers analyseerden online gokplatformen, de interfaces, de feedback naar spelers, de opties voor zelfuitsluiting en pauzes, en meer. Ze vergeleken deze praktijken met klassieke marketingtechnieken, zoals bij e-commercewebsites, waar consumptie gestimuleerd wordt via herinneringen, visuele prikkels of progressieve beloningen.
Het rapport onderscheidt verschillende vormen van beïnvloeding:
- feedback over speelgedrag (bijv. “u hebt meer gespeeld dan gewoonlijk”),
- aanzetten tot het verhogen van inzetten,
- mechanismen om spelers terug te halen na een pauze of stop,
- educatieve of waarschuwende interventies om excessen te beperken.
Hoewel sommige interventies potentieel nuttig zijn (zoals waarschuwingen of suggesties om te pauzeren), benadrukt het rapport dat bepaalde methoden te ver gaan en het risico op gokverslaving vergroten.
Wat het rapport blootlegt: tekortkomingen in de zorgplicht
Een van de meest opvallende bevindingen is de kloof tussen wat de wet aanbieders oplegt en wat er in de praktijk gebeurt. De Ksa legt gokaanbieders immers een zorgplicht op: ze moeten het speelgedrag monitoren, risicoprofielen detecteren en ingrijpen.
In de praktijk schiet die monitoring echter vaak tekort: sommige aanbieders kunnen gedrag niet in real time analyseren, anderen handelen te laat, en bepaalde interventietools zijn te algemeen om effectief te zijn voor risicospelers.
Daardoor blijven waarschuwingssignalen vaak onzichtbaar tot de speler al in een verslavingsfase zit. Het rapport stelt duidelijk dat commerciële belangen vaak primeren boven spelersbescherming.
Michel Groothuizen, voorzitter van de Ksa, formuleert het zo: “Bij de Ksa begrijpen we dat online aanbieders, net als andere commerciële bedrijven, kijken wat gebruikers van hun platformen doen en hoe ze dat in hun voordeel kunnen sturen. Dankzij dit onderzoek weten we beter hoe ze dit doen, en kunnen we bovendien meer richting geven op het gebied van negatieve sturing en zaken die we niet meer willen zien.”
Een markt onder spanning
Het onderzoek komt op een moment dat de Nederlandse online gokmarkt sterk groeit. Sinds de legale opening voor aanbieders met een geldige vergunning is het aantal spelers fors toegenomen.
Maar achter die groei schuilen zorgwekkende signalen: de beschermingsmechanismen houden geen gelijke tred, de interventietools verschillen sterk per aanbieder, en feedbackmechanismen zijn soms ontworpen om uitgaven te stimuleren in plaats van in te perken.
Het rapport benadrukt dat 70% van de online spelers nieuwkomers zijn sinds de legalisering. Dat brengt een grote uitdaging met zich mee: het beschermen van onervaren profielen, die kwetsbaarder zijn voor impulsen en psychologische prikkels. Weinig van de huidige mechanismen lijken geschikt voor die uitdaging.
Naar nieuwe standaarden: wat de Ksa eist
Op basis van deze bevindingen beperkt de Ksa zich niet tot het benoemen van de problemen. Ze kondigt een nieuw intern onderzoek aan om de negatieve effecten van gedragsbeïnvloeding verder in kaart te brengen en te controleren of aanbieders hun zorgplicht naleven.
Het gaat nu om een mogelijke herziening van de richtlijnen: praktijken die als misbruik worden beschouwd, zouden verboden kunnen worden, en de sancties voor aanbieders die risicospelers niet opsporen of cognitieve biases uitbuiten voor winst, zouden kunnen worden aangescherpt.Het onderzoek van de Ksa maakt duidelijk dat online gokaanbieders niet louter een neutrale dienst aanbieden: velen gebruiken gesofisticeerde technieken om keuzes te sturen, aan te moedigen en soms te manipuleren. De kloof tussen de wettelijke zorgplicht en de concrete uitvoering baart zorgen. Het rapport opent de deur naar strengere standaarden en mogelijk een strakkere regulering.