Nederland probeert al jaren grip te krijgen op online gokken. Met regels, verboden en limieten hoopt de overheid gokkers te beschermen. Maar het pakt anders uit. De legale aanbieders verliezen terrein, terwijl de illegale markt groeit als nooit tevoren. En de spelers? Die zijn straks verder van hulp dan ooit.
Peter-Paul de Goeij, oud-directeur van branchevereniging NOGA, luidt de noodklok in een scherpe column op CasinoNieuws. Volgens hem heeft de politiek te veel beslissingen genomen op gevoel en haast, zonder vooraf goed te onderzoeken wat de gevolgen zouden zijn. Zijn oplossing? De waterbedtoets.
Een waterbed onder het gokbeleid
De Goeij noemt het een “stapel-waterbedeffect”. Je legt steeds meer druk op het legale aanbod — en het water verplaatst zich. In dit geval naar illegale websites. Wat bedoeld was om te beschermen, zorgt juist voor meer risico’s. En dat is geen theorie: het gebeurt nu.
In plaats van naar het grote geheel te kijken, stapelt Den Haag regels op elkaar. Rolmodellen? Verboden. Reclame? Verboden. Bonussen? Beperkt. Stortingslimieten? Ingevoerd. Op papier lijken deze regels goed. Maar in de praktijk jagen ze spelers weg uit het zicht van toezicht.
Illegale goksites wrijven zich in de handen
Wie via Google of TikTok zoekt, komt illegale goksites tegen waar alles wél mag. Geen limieten, geen registratie, geen toezicht. Voor veel spelers, vooral de fanatieke of verslaafde types, is dat aantrekkelijk. Daar kunnen ze hun gang gaan. En dat is precies het probleem.
De echte probleemspelers verdwijnen uit zicht. Geen CRUKS, geen waarschuwingssysteem, geen hulp. Dat zijn juist de mensen die de overheid had moeten beschermen. Maar die komen nu terecht bij partijen die zich niets van de regels aantrekken — en vaak verbonden zijn aan witwassen of criminaliteit.
Jongeren en sportfans raken sneller verleid
Ook jongeren zijn een makkelijke prooi. In België bleek onlangs dat 20% van de 18- tot 20-jarigen illegaal gokt. Vaak weten ze niet eens dat ze op verboden sites zitten. Het lijkt spannend, maar ze beseffen de risico’s pas als het te laat is.
En sportliefhebbers? Die zien in België nog steeds gokreclame in voetbalstadions, ondanks een verbod. Regels zonder controle zijn zinloos. Dat bewijst ook de situatie in Nederland: streng beleid werkt alleen als je het hele plaatje meeneemt.
Wat is die waterbedtoets dan precies?
De waterbedtoets is een soort controle vooraf. Voor je een nieuwe regel invoert, kijk je eerst wat het effect is op de hele markt. Niet alleen op papier, maar in de praktijk. Verplaatst het probleem zich? Wordt het erger? Dan moet je het aanpassen, vóórdat het in werking gaat.
Samen met een “cumulatieve effecttoets” laat deze toets zien of stapelingen van maatregelen onbedoelde schade aanrichten. Denk aan een balans tussen bescherming, marktaandeel van legale aanbieders (de zogeheten kanalisatie) en belastingopbrengst. Zonder dat evenwicht krijg je wat we nu zien: chaos.
Minder legale spelers, minder bescherming
Toen online gokken in 2021 legaal werd in Nederland, was het doel: minstens 80% van de spelers binnen het legale circuit houden. In 2025 is dat percentage gezakt tot onder de 50%. De legale markt krimpt, terwijl de zwarte markt bloeit. En dat is levensgevaarlijk.
Mensen die legaal gokken, vallen onder toezicht. Gaan ze te ver? Dan kan het casino ingrijpen. Maar in het grijze circuit is niemand verantwoordelijk. Daar worden kwetsbare mensen misbruikt voor winst. Dat was niet de bedoeling van de wet, maar het gebeurt nu wél.
Tijd voor een reset
De Goeij pleit niet voor minder regels. Hij pleit voor slimme regels. En vooral: goed onderbouwde regels. Met de waterbedtoets kan beleid eindelijk gebaseerd worden op feiten in plaats van emoties. “Eerst meten, dan pas besluiten,” zegt hij.
Met een nieuwe wet in aantocht ligt er nu een kans. Staatssecretaris Struycken wil de Wet op de kansspelen grondig aanpassen. Als daar niets verandert, maken we dezelfde fouten opnieuw. Maar als de waterbedtoets wordt ingevoerd, kan het beleid weer gaan werken. Niet alleen voor de overheid, maar vooral voor de mensen.
Gokkers moeten op hun overheid kunnen vertrouwen
Iedereen die een gokje waagt — of dat nu af en toe of vaker is — verdient bescherming. Maar niet door hem of haar weg te jagen naar donkere hoeken van het internet. De legale markt moet aantrekkelijk blijven, juist om de risico’s van gokken beheersbaar te houden.
“Alleen verbieden werkt niet. Je moet begrijpen waar het gedrag vandaan komt. Dáár kun je pas op sturen. Anders blijf je dweilen met de kraan open.”