Wanneer de Nationale Loterij de festivals overneemt
•
17 jul 2025 •
Reading time: 4 minutes Al twintig jaar lang organiseert de Nationale Loterij haar bekende actie “Knip, Kras, Win” op de grootste Belgische festivals. Officieel gepresenteerd als speels, ecologisch en feestelijk, verhult deze actie echter een ongemakkelijke realiteit: een massale promotiecampagne voor een kansspel, op plekken waar andere operatoren simpelweg verboden terrein zijn.
Overal aanwezig… en gedoogd
Op festivals als Pukkelpop of Rock Werchter is de Nationale Loterij alomtegenwoordig. Met een aantrekkelijke stand, gratis zonnebrillen en krasbiljetten maakt Win for Life integraal deel uit van de festivalervaring. De cijfers spreken boekdelen: meer dan 3,2 miljoen geknipte armbandjes in 20 jaar en een zichtbare aanwezigheid op 11 grote evenementen.
Maar wat wringt, is dat deze vorm van gokmarketing — verboden voor alle andere actoren in de sector — geniet van een wettelijk en politiek privilege. In België mogen private operatoren zoals Unibet, Golden Palace of PepperMill Casino geen reclame meer maken in de openbare ruimte of via klassieke media. Elke actieve promotie is verboden, op straffe van sancties. De Nationale Loterij daarentegen blijft evenementen sponsoren, haar merk promoten, goodies uitdelen… volledig legaal.
Een ongelijke behandeling die vragen oproept
De situatie roept een fundamentele vraag op: waarom mag een publieke operator een kansspel promoten op plaatsen die massaal bezocht worden door jongvolwassenen, terwijl zijn concurrenten tot zwijgen worden gedwongen? Het antwoord ligt in de wet: de Nationale Loterij heeft een bijzonder statuut. Als publieke entiteit moet ze het algemeen belang dienen… ook door zogenaamd veiligere spellen aan te bieden.
Maar de grens tussen maatschappelijk aanvaard spel en lokmiddel is bijzonder vaag. Een Win for Life-ticket, zelfs verpakt in gerecycled karton en vergezeld van ecologische zonnebrillen, blijft een kansspel dat tot €5.000 per maand levenslang belooft. Het werkt volgens dezelfde mechanismen van geluk, winstverwachting en onmiddellijke beloning als eender welk ander kansspel.
Een ecologisch jasje verandert niets aan de kern
Voor haar 20ste verjaardag kreeg de actie een groene make-over: zonnebrillen duurzaam geproduceerd, kleinere krasbiljetten op gerecycled papier, en projecten rond hergebruik van materialen. Samenwerkingen met lokale designers en sociale ondernemingen geven het geheel een aantrekkelijk circulair karakter.
Maar ook hier is kritiek onvermijdelijk. De ecologische inspanning, hoe lovenswaardig ook, dient vooral om het imago van een product te vergroenen dat inzet op het vooruitzicht van snelle rijkdom. Niet de ecologische voetafdruk van het biljet is het probleem, maar de fundamentele boodschap die het uitdraagt: “fortuin kan je hier en nu overkomen, zonder enige inspanning.”
Feestelijke marketing of vermomde klantenwerving?
Achter de speelse façade schuilt een doordachte commerciële strategie. Met “Knip, Kras, Win” verbindt de Nationale Loterij haar merk met positieve, intense en emotionele momenten. Win for Life nestelt zich in het geheugen van de deelnemers via vrolijke, gedeelde ervaringen — vaak ook op sociale media.
Het is een klassieke klantenwervingscampagne, die echter volledig buiten elke vorm van regulering valt. Waarbij een private operator zijn vergunning riskeert bij promotie op een festival, opereert de Nationale Loterij met zegen van de overheid.
Groen vraagt volledig verbod op reclame voor Nationale Loterij
De Vlaamse ecologische partij Groen heeft onlangs geprotesteerd tegen het uitzonderingsstatuut van de Nationale Loterij. Fractieleider Stefaan Van Hecke noemt het onderscheid tussen zogezegd “minder risicovolle” spellen (zoals krasbiljetten en Lotto) en andere gokvormen volledig subjectief.
Groen eist niet alleen een totaalverbod op reclame voor de Nationale Loterij, maar ook een verhoging van de minimumleeftijd voor online spelen van 18 naar 21 jaar, conform de aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad.
Een kwetsbaar jong publiek als doelgroep
Wat de situatie nog zorgwekkender maakt, is het profiel van het doelpubliek. Belgische festivals trekken hoofdzakelijk jongeren tussen 18 en 35 aan — een groep die bijzonder gevoelig is voor marketingboodschappen en gokmechanismen. Door zo’n zichtbaarheid toe te staan aan een publieke operator, legitimeert de Belgische staat indirect de blootstelling van deze leeftijdsgroep aan een kansspelproduct.
Ironisch genoeg is het precies deze groep die de overheid zegt te willen beschermen met het verbod op gokreclame voor private spelers.De actie “Knip, Kras, Win” is ongetwijfeld goed uitgewerkt, populair en ecologisch verantwoord. Maar ze legt tegelijk een regelgevende breuklijn bloot in de goksector. Terwijl de staat private reclame inperkt om burgers te beschermen, laat hij zijn eigen operator toe om op grootschalige wijze een kansspel te promoten in de publieke ruimte, en dit bij een kwetsbare doelgroep.