Lunapark: van behendigheidsspel tot kansspel

Tussen de vele attracties die sinds 5 oktober op de kermis van Luik zijn geïnstalleerd, staan ​​verschillende lunaparken opgesteld. Voor een paar euro worden knuffels en andere prijzen beloofd. Dit lijkt sterk op kansspelen, maar ze worden niet als zodanig beschouwd en vallen daarom niet onder dezelfde regelgeving. Op ‘n’est pas des pigeons’, een bekend RTBF-programma, is de kwestie onderzocht.

De kermis in Luik, een van de drie grootste kermissen in België, is het evenement in oktober dat de overgrote meerderheid van de Luikenaars niet mag missen. Tussen twee attracties zijn er eetstanden, maar ook de essentiële “lunapark”-spelstanden. Volwassenen en kinderen worden aangetrokken met de belofte van geweldige prijzen in ruil voor een beetje behendigheid en een paar euro. Sommige grijpmachines zijn gevuld met knuffels, terwijl andere mobiele telefoons ter waarde van enkele honderden euro’s en andere grote prijzen beloven.

Wie heeft nog nooit zijn geluk beproefd op deze grijpmachines, in de hoop het felbegeerde geschenk te winnen? Achter dit ogenschijnlijk simpele spel schuilen complexe psychologische mechanismen die grotendeels de aantrekkingskracht ervan op spelers verklaren. Behendigheidsspel of kansspel? On n’est pas des pigeons keek naar deze typische spellen van pretparken en andere kermissen. Hoewel ze gebaseerd zijn op mechanismen die lijken op kansspelen, waaronder de “bijna-winst”, ontsnappen ze aan strenge regelgeving.

De “bijna-winst”, een goed bestudeerde lokstof

Een van de belangrijkste factoren die door de fabrikanten van deze machines worden gebruikt, is het concept van “bijna-winst” of “bijna-mis”. Dit fenomeen doet zich voor wanneer de speler op het punt staat zijn prijs te winnen, maar de klauw het object op het laatste moment loslaat. Deze frustrerende ervaring, hoewel dicht bij de beloning, heeft een krachtig effect op de hersenen. Het creëert inderdaad een gevoel van bijna-overwinning dat de speler aanmoedigt om door te zetten, ervan overtuigd dat hij op het punt staat te slagen.

“Het is als de jackpot wanneer de eerste twee rollen een 7 op een rij krijgen en de derde ook een 7 toont… maar uiteindelijk stopt op een ander nummer. De speler zegt tegen zichzelf: Ik had bijna gewonnen, het zal wel lukken. Dit is expres gedaan. Dit moedigt je aan om door te gaan.”

Aurélien Cornil, hoogleraar psychologie aan de Uliège

Klauwmachines zijn ontworpen om spelers de illusie te geven dat ze de uitkomst van het spel kunnen bepalen. Door op de knoppen te drukken, hebben ze het gevoel dat ze de beweging van de klauw beïnvloeden en hun winkansen vergroten. De realiteit is echter heel anders. De grijpkracht van de klauw, de programmering van de machine en de positie van de objecten zijn elementen die grotendeels buiten de controle van de speler liggen.

Dit gevoel van bedriegelijke controle is vergelijkbaar met dat van traditionele gokspellen zoals poker of sportweddenschappen. Spelers overschatten vaak hun vermogen om de resultaten te beïnvloeden, op basis van hun vaardigheden of kennis. Toeval speelt echter een grote rol in deze spellen.

Klauwmachines maken daarom gebruik van cognitieve vooroordelen om spelers aan te moedigen om door te zetten, zelfs als de winkansen laag zijn. De “bijna-overwinning” en het gevoel van bedriegelijke controle zijn krachtige psychologische mechanismen die veel van de aantrekkingskracht van deze spellen verklaren.

Een uitzondering op de wet op kansspelen

In België, zoals in veel landen, zijn kansspelen onderworpen aan strenge regels. Het doel van deze wetgeving is om spelers te beschermen, verslaving te bestrijden en de activiteiten van exploitanten te reguleren. Casino’s, online games en loterijen zijn daarom onderworpen aan vergunningen en strenge controles.

Echter, spelen die aanwezig zijn in pretparken en kermissen, hoewel ze vergelijkbaar zijn met kansspelen, lijken aan deze regelgeving te ontsnappen. Waarom? Het antwoord ligt in een korte zin in de wet: Art. 3. Geen kansspelen in de zin van deze wet zijn: (…) b) spelen uitgebaat door pretparken of door kermisexploitanten naar aanleiding van kermissen, handelsbeurzen of andere beurzen onder soortgelijke omstandigheden;

Volgens Magali Clavie, voorzitter van de kansspelcommissie, was de wetgever van mening dat de bedragen die op een kermis of in lunaparken werden ingezet te laag waren om als casino te worden beschouwd.

Hoewel deze uitzondering gerechtvaardigd kan worden voor traditionele kermisspelen, is de situatie complexer met de opkomst van nieuwe spellen en nieuwe machines die potentieel hoge winsten bieden, zoals smartphones, spelconsoles en televisies. Deze ontwikkeling roept vragen op over de relevantie van regelgeving die geen rekening houdt met deze nieuwe kwesties.

“Het probleem is dat het concept van “lage inzet of lage winst” niet is gedefinieerd. En als we zien dat sommige prijzen op kermissen meer dan 1.000 euro kunnen bedragen, bijvoorbeeld in de vorm van een iPhone, vinden we dat de wetgever een limiet moet stellen.”

Magali Clavie

De risico’s van verslaving

Zelfs als de bedragen die op het spel staan ​​vaak bescheiden zijn, kunnen de psychologische mechanismen die in deze spellen aan het werk zijn, de ontwikkeling van een verslaving aanmoedigen. Vooral kinderen zijn bijzonder kwetsbaar voor deze mechanismen en kunnen dwangmatig gedrag ontwikkelen. Zij zijn ook de eersten die het doelwit zijn van deze machines vol knuffels of spelcomputers.

Zijn lunaparken dus gevaarlijk voor kinderen? Moeten ze ervan worden verbannen? Magali Clavie is niet overtuigd.

“Gevaarlijk, dat zou ik niet zeggen, maar we moeten kinderen uitleggen dat we niet naar een lunapark gaan om rijk te worden, maar om plezier te hebben. We moeten kinderen ook leren om grenzen te stellen. Als ik besluit om voor 10 euro te spelen en ik win niets, dan stop ik. Punt. En ik speel niet totdat ik iets win.”

Magali Clavie

In afwachting van een mogelijke verandering in de wetgeving, is het aan ouders om hun kinderen bewust te maken van de mechanismen van deze spellen en ze te leren om verleiding te weerstaan.