Open banking om online gokken te reguleren

In Nederland zou een baanbrekend project de manier waarop online spelers geld storten grondig kunnen veranderen. De overheid overweegt de invoering van een financiële draagkrachttoets, gebaseerd op open banking, om in real time de inkomsten en uitgaven van gebruikers te controleren.

Naar verantwoord toezicht: het gebruik van open banking

Stel u voor dat een speler die online geld wil storten, bijna onmiddellijk wordt onderworpen aan een controle van zijn nettoloon en vaste lasten. Precies dit scenario wordt voorgesteld in het laatste project rond de financiële draagkrachttoets dat in Nederland wordt onderzocht. In plaats van uitsluitend te vertrouwen op verklaringen of statische documenten, raden de onderzoekers aan open banking (via de PSD2-norm) te gebruiken om automatisch toegang te krijgen tot essentiële financiële gegevens.

Het idee is gedurfd: het risico op schulden bij spelers verminderen door hun werkelijke capaciteit om te spelen te controleren, zonder hun financiële stabiliteit in gevaar te brengen. Maar hoe zou zo’n systeem werken? En wat zijn de ethische, technische en juridische uitdagingen?

Drie verificatiestappen in het voorgestelde systeem

Het rapport dat aan het parlement werd voorgelegd, beschrijft een aanpak in drie fasen voor de uitvoering van de draagkrachttoets:

1. Controle van bewind of voogdij via het CCBR-register.
2. Controle van bestaande betalingsachterstanden via het BKR (Nederlands kredietregister) of andere bronnen van schulden (belastingen, huurachterstal, medische facturen).
3. Evaluatie van de “financiële marge”, dat wil zeggen het bedrag dat de persoon redelijkerwijs kan besteden aan gokstortingen nadat hij zijn verplichte lasten heeft betaald.

In deze laatste stap worden de financiële mogelijkheden niet willekeurig geschat, maar gebaseerd op bankgegevens die toegankelijk zijn via open banking. Het rapport ziet af van het meenemen van liquide middelen (spaargeld, beleggingen) in de berekening, omdat deze slechts een momentopname zijn en de evaluatie zouden kunnen vertekenen.

Een interessant punt in het project: een verplichte reserve van 10 % van het netto-inkomen blijft buiten de berekening, om een veiligheidsmarge voor onvoorziene uitgaven te behouden.

Drie varianten voor de toets – en een aanbeveling

De onderzoekers hebben drie testvarianten gemodelleerd, elk met hun voordelen en beperkingen:

• Variant 1 – “werkelijke inkomsten en uitgaven via open banking”: dit is de meest volledige. Het systeem vergelijkt het netto-inkomen met de lasten (huur, energie, transport, voeding, kinderopvang, abonnementen…). Volgens de auteurs biedt deze variant de beste geldigheid en objectiviteit.
• Variant 2 – “vaste norm van 30 % van het netto-inkomen”: een eenvoudigere methode waarbij automatisch 30 % van het netto-inkomen wordt toegewezen als “stortingscapaciteit”. Minder nauwkeurig in concrete situaties, maar gemakkelijk te implementeren.
• Variant 3 – “schaal per inkomenscategorie”: het toegewezen percentage varieert volgens de inkomensschaal (bijvoorbeeld een lager percentage voor zeer hoge inkomens). Dit combineert eenvoud en aanpasbaarheid, maar vereist een periodieke actualisering van de schalen.

Na analyse bevelen de onderzoekers variant 1 aan, omdat die de beste scores haalt op vlak van geldigheid en objectiviteit, ondanks een grotere technische complexiteit.

Het debat over de terugkoppeling

Een cruciale discussie blijft: hoe wordt het resultaat van de toets aan de speler meegedeeld? Twee benaderingen staan tegenover elkaar:

• De transparante modus: de speler het maximaal mogelijke stortingsbedrag tonen, gebaseerd op zijn financiële gegevens.
• De binaire modus: eenvoudigweg aangeven of de aanvraag tot verhoging van de limiet wordt aanvaard of geweigerd, zonder de onderliggende details te onthullen.

De onderzoekers adviseren voorzichtigheid met de transparante modus, uit vrees dat dit sommige spelers zou aanzetten om hun limiet tot het maximum op te rekken. Ze stellen gedragsstudies voor om de exacte effecten van de feedbackmodus te testen.

Naar gezonder gokken… maar tegen welke prijs?

Het idee van een financiële draagkrachttoets via open banking betekent een breuk in het domein van verantwoord gokken. Door automatisch inkomsten en lasten te kruisen, belooft het systeem het risico op schulden bij spelers te beperken door stortingsplafonds op te leggen die in verhouding staan tot hun werkelijke capaciteit.Toch zal het succes afhangen van het evenwicht tussen bescherming en vrijheid, tussen gegevensbeveiliging en gebruiksgemak, tussen strengheid en sociale flexibiliteit. Feit blijft dat dit model de normen van online gokken zou kunnen herdefiniëren, waarbij persoonlijke financiën een centrale rol krijgen in het controlegebeuren.