Het gokkersdrogreden eenvoudig uitgelegd
•
2 sep 2025 •
Reading time: 3 minutes In de casinozalen werkt een verraderlijk psychologisch mechanisme in stilte: het gokkersdrogreden, of gambler’s fallacy.
Een mentale val zo oud als het spel
Deze cognitieve bias, goed gedocumenteerd door psychologen en economen, berust op een verkeerde overtuiging: denken dat gebeurtenissen uit het verleden invloed hebben op toekomstige resultaten in een reeks onafhankelijke trekkingen.
Een klassiek voorbeeld volstaat om dit te illustreren. Stel je een roulettetafel voor. Het balletje valt tien keer na elkaar op rood. Vele spelers zijn ervan overtuigd dat zwart bij de elfde draai “moet” vallen, alsof de waarschijnlijkheid een evenwicht probeert te herstellen. Toch blijft elke trekking wiskundig onafhankelijk: de kans blijft ongewijzigd, ongeacht de vorige reeks.
Het gokkersdrogreden voedt zich met een diepe menselijke neiging: patronen zien in chaos.
Monte Carlo, 1913
Het bekendste verhaal van dit drogreden speelde zich af in Monte Carlo, op 18 augustus 1913. Die avond viel het balletje van de roulette 26 keer na elkaar op zwart. Ongelovige toeschouwers zetten fortuinen in op rood, overtuigd dat de reeks zich moest omkeren.
De verliezen waren enorm. Deze episode blijft een spectaculaire demonstratie van de kracht van het gokkersdrogreden.
Het brein tegenover waarschijnlijkheden
Onderzoekers van The Decision Lab benadrukken dat deze bias voortkomt uit wat zij een verkeerde voorstelling van willekeur noemen. Ons brein verwacht een regelmatige afwisseling van resultaten, terwijl toeval vaak onregelmatige en verwarrende reeksen oplevert.
Een studie toonde zelfs aan dat de meest ervaren spelers soms de kwetsbaarsten zijn, omdat hun vertrouwen in hun expertise hen ertoe brengt te geloven dat ze de kansen “aanvoelen”.
De psychologie achter het voortbestaan van de mythe
Waarom trappen we nog steeds in deze val, ondanks alle bewijzen? Psychologen geven verschillende verklaringen.
Eerst is er de illusie van controle: mensen geloven graag dat ze hun lot beïnvloeden, zelfs tegenover toeval. Dan de verliesaversie: na een negatieve reeks lijkt meer inzetten een manier om het lot te corrigeren.
Deze biases versterken elkaar en houden het gokkersdrogreden in stand. Bovendien speelt selectief geheugen een rol: we onthouden vooral die zeldzame momenten waarop rood eindelijk viel na lang wachten, meer dan de talloze keren waarop de logica van het toeval zich oplegde.
Casino’s en strategieën: vruchtbare bodem voor het drogreden
Casino’s floreren deels dankzij deze overtuigingen. Progressieve inzetstrategieën, zoals de beroemde martingaal (na elk verlies de inzet verdubbelen tot er een winst is), steunen rechtstreeks op het gokkersdrogreden.
Op korte termijn kan dit de indruk wekken van een feilloos systeem. Maar op lange termijn legt de wiskundige realiteit zich op: het huis houdt altijd het voordeel.
Het gokkersdrogreden is niet alleen een cognitieve curiositeit. Het onthult onze complexe verhouding met toeval, lot en controle. In casino’s én in het leven herinnert het ons aan een moeilijke waarheid: soms zijn gebeurtenissen gewoon onafhankelijk, zonder verborgen logica.