Meer dan 150.000 burgers uit de Noordse landen worden uitgenodigd om deel te nemen aan een grootschalig gezamenlijk onderzoek naar kansspelen — een primeur van formaat. Eind november 2025 werd de Pan-Nordic Gambling Study (PANG) gelanceerd, met als doel voor het eerst een geharmoniseerd beeld te schetsen van gokgewoontes en gokrisico’s in de hele regio.
Een primeur in de geschiedenis van de Noordse landen
Het fenomeen is ongezien. IJsland, Noorwegen, Zweden, Finland en Denemarken lanceren samen de enquête met de naam Pan-Nordic Gambling Study (PANG). Tot nu toe had nog geen enkele studie al deze staten op gecoördineerde wijze samengebracht om op vergelijkende basis de gokpraktijken en hun gevolgen te analyseren.
Dankzij een gemeenschappelijke vragenlijst en een geharmoniseerde methodologie wil het project een gebrek aan vergelijkbare gegevens op regionaal niveau wegwerken — een leemte die tot nu toe de analyse van grensoverschrijdende dynamieken bemoeilijkte.
“De studie zal dienen als basis voor de evaluatie van gokken en gokgerelateerde problemen in de Noordse landen. Het wordt spannend om de resultaten te vergelijken met eerdere Zweedse gegevens en met de rest van de Noordse regio, vooral omdat er in Europa weinig gelijkaardige gezamenlijke studies zijn uitgevoerd,” verklaart Maria Vinberg, een van de onderzoekers van het project.
Zo ambieert de operatie de manier te veranderen waarop overheden en gezondheidsautoriteiten gokgedrag begrijpen en beheren — niet langer afzonderlijk, maar met een regionale visie.
Hoe de enquête verloopt
De gegevensverzameling start in november 2025. In elk land zullen ongeveer 30.000 personen, willekeurig geselecteerd, een uitnodiging krijgen om deel te nemen aan de enquête. Dat brengt het totale steekproefvolume op ongeveer 150.000 deelnemers — een van de grootste studies die ooit in de regio over dit onderwerp is uitgevoerd.
De deelnemers worden vooral via digitale vragenlijsten bevraagd over hun gokgewoontes: frequentie, soorten spellen (loterijen, casino’s, weddenschappen, enz.), gebruik van vergunde of niet-vergunde operatoren, gokcontext en eventuele tekenen van schade of afhankelijkheid. Deze gestandaardiseerde aanpak maakt het mogelijk om niet alleen een nationaal overzicht te krijgen in elk land, maar ook om de situaties rechtstreeks tussen landen te vergelijken — om gemeenschappelijke trends, nationale specificiteiten of correlaties tussen regelgeving, cultuur en gedrag te identificeren.
Het eindrapport wordt verwacht in het voorjaar van 2026. Het zal een referentiebasis vormen voor onderzoekers, beleidsmakers en gezondheids- en regelgevende autoriteiten.
Waarom dit onderzoek cruciaal is — en hoe het het speelveld kan veranderen
In de meeste Noordse landen verschillen de wettelijke kaders voor kansspelen sterk — sommige hebben een open markt met licenties, andere een staatsmonopolie. Deze verschillen verklaren deels waarom het tot nu toe moeilijk was gegevens van het ene land met het andere te vergelijken: elk regelgevend systeem produceert zijn eigen statistieken, met uiteenlopende methodologieën.
De PANG biedt voor het eerst een verenigd regionaal overzicht. Door cultuur, regelgeving, gewoontepatronen en volksgezondheid te combineren, kan de studie correlaties aan het licht brengen die tot nu toe onzichtbaar waren: hoe een gereguleerde markt of een niet-gereguleerde markt de prevalentie van gokken, risicogedrag of de sociale en gezondheidsimpact van gokken beïnvloedt.
Deze betere kennis kan dienen als basis voor meer doordacht beleid: preventie, ondersteuning van kwetsbare spelers, verfijnde regelgeving, bevordering van verantwoord spelen. Buiten de landsgrenzen kan de studie zelfs een model vormen voor andere Europese regio’s die met dezelfde uitdagingen kampen.
Uitdagingen en schaduwzijden
De uitdaging is dubbel: enerzijds betrouwbare en vergelijkbare gegevens verzamelen, anderzijds garanderen dat de gevoeligheid van de respondenten geen vertekening veroorzaakt. De participatiegraad en de eerlijkheid van de antwoorden zullen doorslaggevend zijn.
Bovendien zullen staten, als de resultaten risico’s of ontsporingen aan het licht brengen, bereid moeten zijn hun wettelijke kaders aan te passen — iets wat nooit eenvoudig is, zeker niet tegenover sterke economische belangen. In sommige Noordse landen zijn de systemen oud, diep ingebed en soms gezien als een evenwicht tussen individuele vrijheid en collectieve bescherming. Deze evenwichten veranderen vergt politieke moed en langetermijnvisie.
Ten slotte is dit slechts een eenmalige enquête, zelfs al is ze grootschalig: om evoluties echt te kunnen meten, zullen regelmatige opvolgingen en longitudinale vergelijkingen nodig zijn — wat een aanzienlijke inzet aan middelen vraagt, zowel menselijk als financieel.Wanneer het rapport in het voorjaar van 2026 verschijnt, zou de kijk van beleidsmakers, regelgevers en de samenleving op kansspelen wel eens kunnen veranderen. Maar de impact zal afhangen van de bereidheid om te handelen — en om informatie om te zetten in concreet beleid. De studie vormt een voorbeeldig model: dat van rigoureus, transparant en collectief onderzoek, ten dienste van de volksgezondheid en het algemeen belang.