Onderzoek onthult: gokbedrijven helpen gokverslaafden nauwelijks

Ron

• 7 nov 2024 • Reading time: 4 minutes

Sinds de online gokmarkt drie jaar geleden open ging, lijken de problemen alleen maar te zijn toegenomen. Vooral jongvolwassenen, een kwetsbare groep, hebben steeds meer last van gokverslaving. Dit blijkt uit een nieuwe evaluatie van de gokwet, uitgevoerd in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC). De bedoeling van de gokwet was om spelers beter te beschermen en verslaving tegen te gaan, maar daar is weinig van terechtgekomen.

Wat de wet wilde bereiken en waarom dat misloopt

Met de gokwet hoopte de overheid dat gokbedrijven zelf hun verantwoordelijkheid zouden nemen om gokverslaving te voorkomen. Maar dat werkt in de praktijk heel anders, blijkt uit de evaluatie. Het WODC testte hoe goed bedrijven zich aan die zorgplicht houden. Ze stuurden mysteryshoppers, mensen die zich voordeden als gewone gokkers, naar verschillende online casino’s. Deze shoppers vroegen in de chat om hulp, iets wat zou moeten signaleren dat ze mogelijk verslavingsproblemen hadden.

Wat gebeurde er? Van de 23 goksites verwezen er 17 gewoon naar hun bonuspagina, in plaats van naar hulp bij verslaving. Slechts zes bedrijven boden daadwerkelijke hulp, en maar twee daarvan blokkeerden het account om te voorkomen dat de persoon verder kon gokken. Eén gokbedrijf belde zelfs tot drie keer toe op om te helpen – ook in het weekend. Maar ja, dit zijn uitzonderingen en niet de norm.

Gokbedrijven kiezen winst boven zorgplicht

Volgens de onderzoekers is dit gedrag typerend voor de situatie met de gokwet. Gokbedrijven hebben simpelweg te veel vrijheid gekregen. Ze moeten weliswaar hulp aanbieden, maar voelen vooral de druk om hun klanten vast te houden en niet kwijt te raken aan de concurrentie. En tja, als het gaat om geld verdienen, blijven veel bedrijven de zorgplicht liever oppervlakkig invullen. De onderzoekers noemen het zelfs “perverse prikkels”: regels die bedrijven in de praktijk juist verkeerd motiveren. “Dit hadden we eigenlijk kunnen zien aankomen,” zeggen ze.

Ze waarschuwen dat het naïef is om te denken dat bedrijven, die afhankelijk zijn van gokkers voor hun winst, echt de beste zorg voor deze mensen kunnen bieden. De Kansspelautoriteit kan overtreders nu wel beboeten en waarschuwen, maar volgens de onderzoekers is dat niet genoeg. Ze stellen voor om bedrijven zelfs tijdelijk te sluiten als het misgaat. Zo zouden goksites ten minste merken dat er echt wat op het spel staat als ze hun zorgplicht niet serieus nemen.

Drie jaar na invoering blijft gokwet onder vuur

De Wet op de kansspelen ging in 2021 eindelijk in, na jarenlange discussies. Gokbedrijven mochten vanaf dat moment legaal online gokken aanbieden, op voorwaarde dat ze zich aan bepaalde regels hielden. In deze evaluatie hebben de onderzoekers gekeken naar vijftien van deze maatregelen. Zes daarvan bleken “onvoldoende” en slechts vijf scoorden “goed.” Vooral de regels die gokverslaving moeten voorkomen, kregen een flinke onvoldoende. Op het gebied van fraude en criminaliteit lijkt de wet het daarentegen wel goed te doen.

Kritiek op reclames en zorgen over toezicht

Het is niet de eerste keer dat er kritiek klinkt op de gokwet. Meteen na de invoering regende het klachten, vooral over de vele gokreclames waarin bekende Nederlanders werden ingezet. Experts waarschuwden dat steeds meer mensen hierdoor in problemen zouden komen. Ook de Kansspelautoriteit, die toezicht houdt op de gokmarkt, kreeg de wind van voren, omdat veel bedrijven hun zorgplicht niet serieus zouden nemen.

Gokregels aangescherpt, maar is dat genoeg?

Sinds de invoering van de wet zijn verschillende regels aangescherpt. Reclames werden strikter gereguleerd, de zorgplicht werd verduidelijkt, en er kwamen limieten voor spelers. Als gokkers hun limiet willen verhogen, moeten ze bijvoorbeeld aantonen dat ze genoeg inkomen hebben. Maar de onderzoekers twijfelen of dit voldoende werkt. Spelers kunnen nu bij maar liefst 26 verschillende goksites terecht. Worden ze bij de ene geweigerd, dan proberen ze het gewoon bij de volgende. En reclame? Die blijft via andere sites de wereld in geslingerd.

Politieke reacties: bezorgdheid om gevolgen voor jongeren

Niet iedereen is verrast door de harde conclusies in het rapport. SP-Kamerlid Michiel van Nispen noemt het “verontrustend maar niet onverwacht.” Hij wijst op de schade die gokken kan veroorzaken, zoals verslaving en financiële problemen. Van Nispen is fel: “Deze wet is op een onverantwoordelijke manier ingevoerd, en we zitten nu met de maatschappelijke gevolgen.”

Ook ChristenUnie-Kamerlid Mirjam Bikker laat weten bezorgd te zijn. “Gokken is slecht nieuws voor jongeren in Nederland. De gokindustrie lijkt steeds meer op de tabaksindustrie: verslavend en gevaarlijk.” Beide Kamerleden willen strengere regels, zoals een verbod op gokreclames, om de risico’s voor jongeren beter te beheersen.

Staatssecretaris Struycken: “Er moet echt wat veranderen”

Staatssecretaris Struycken, die verantwoordelijk is voor Rechtsbescherming, geeft toe dat de bescherming van kwetsbare spelers niet zo werkt als hij had gehoopt. “Bescherming van kwetsbare mensen moet vooropstaan, en er moet echt wat veranderen,” zegt Struycken tegenover de NOS. Voor het einde van het jaar komt hij met een reactie op de bevindingen en mogelijke stappen om de gokwet aan te passen.