Loot Boxen, tussen plezier en verslaving

Sinds hun verschijning in videogames is betaalde willekeurige content – ​​algemeen bekend als “loot boxen” – het onderwerp van voortdurende discussie. Zijn het simpele leuke elementen of een echte valstrik voor spelers? De Kansspelcommissie heeft zojuist een rapport over dit onderwerp gepubliceerd. Op 30 januari 2024 bracht de KSC experts, onderzoekers, fabrikanten en toezichthouders samen voor een workshop die aan dit onderwerp was gewijd, waar discussies meerdere risico’s en mogelijkheden voor regulering aan het licht brachten.

Een industrie in de schijnwerpers

Loot boxen werden aanvankelijk geïntroduceerd als onschadelijke functies, maar zijn een belangrijk onderdeel geworden van de monetisering van videogames. Hun werking roept echter ethische en juridische vragen op: zijn deze mechanismen gebaseerd op puur toeval? Zijn ze vergelijkbaar met gokken?

Een rapport uit 2018 van de Belgische Kansspelcommissie concludeerde al dat loot boxen een vorm van gokken vormen. Ondanks pogingen om ze te verbieden, maakt hun toegankelijkheid, met name online, het echter moeilijk om ze te reguleren.

Geïdentificeerde risico’s: een veelzijdige bedreiging voor spelers

De workshop benadrukte een reeks risico’s die gepaard gaan met betaalde willekeurige content, variërend van hun buitensporige toegankelijkheid tot hun psychologische en financiële impact. Deze risico’s, die in het rapport worden beschreven, illustreren de uitdagingen die loot boxen vormen voor spelers en toezichthouders.

Permanente toegankelijkheid: loot boxen altijd slechts een klik verwijderd

Aanvankelijk beperkt tot fysieke formaten (zoals verzamelkaarten), zijn willekeurige transacties nu 24/7 online toegankelijk. Deze alomtegenwoordigheid verhoogt hun aantrekkelijkheid aanzienlijk, maar ook de risico’s: geen noodzaak om te reizen of schema’s te respecteren, spelers kunnen op elk moment loot boxen kopen, vaak zonder voorraadlimiet. Deze continue beschikbaarheid kan impulsief gedrag aanmoedigen, waardoor het moeilijk wordt om uitgaven te beheren.

Een jong en kwetsbaar publiek: ideale doelgroepen

Loot boxen trekken vooral jongeren aan, een bevolkingsgroep die zowel minderjarigen als jongvolwassenen omvat. Deze groepen hebben vaak nog niet de volwassenheid bereikt die nodig is om de financiële en psychologische risico’s die gepaard gaan met deze transacties het hoofd te bieden. Kinderen zijn bijzonder kwetsbaar voor de invloed van speelse mechanismen en het ontbreken van strikte waarborgen. Volwassenen, hoewel autonomer, kunnen ook worden beïnvloed door hun toegenomen koopkracht, wat overmatige uitgaven mogelijk maakt.

Frequentie en snelheid van transacties: een verslavend mechanisme

Digitale loot boxen onderscheiden zich door een hoge frequentie van gebeurtenissen. De tijd tussen aankoop, openen en ontvangen van beloningen is erg kort, wat het compulsieve karakter van aankopen kan versterken. Deze onmiddellijkheid stimuleert het beloningscircuit van de hersenen, waardoor het moeilijker wordt om impulsen te beheersen, met name bij mensen die vatbaar zijn voor impulsief gedrag.

Willekeurige beloningen: tussen opwinding en frustratie

Bij elke aankoop van een loot box krijgt de speler een beloning, maar zonder van tevoren te weten wat deze zal bevatten. Dit mechanisme, vergelijkbaar met dat van kansspelen, activeert intense emotionele reacties. Een speler kan grote voldoening voelen bij het verkrijgen van een zeldzaam object of juist frustratie als hij alleen oninteressante inhoud ontvangt. Deze emotionele achtbaan kan een verslavende cyclus van herhaalde aankopen aanmoedigen.

Subjectieve waarde en sociale invloed

Loot Box-items hebben vaak een subjectieve waarde, gekoppeld aan de persoonlijke ervaring van de speler of hun waargenomen zeldzaamheid. Bovendien zijn deze items (zoals skins of uitrusting) in online gaming communities soms markers van sociale status. Deze dynamiek kan sociale druk of een gevoel van FOMO (Fear of Missing Out) genereren, waardoor spelers worden aangezet om te kopen om de trend te volgen of om te voorkomen dat ze worden uitgesloten.

Bevooroordeeld entertainment: de kracht van influencers

loot boxen zijn niet beperkt tot degenen die ze openen. Veel influencers en streamers maken er een spektakel van en delen hun “gelukkige openingen” online. Deze representaties zijn echter vaak bevooroordeeld, aangezien sommige makers compensatie ontvangen of overdreven positieve resultaten benadrukken. Dit kan de verwachtingen van spelers verstoren, waardoor ze de indruk krijgen dat grote winsten gebruikelijk zijn.

Pay-to-win-mechanismen en concurrentievoordelen

Sommige loot boxen bevatten items die een direct voordeel bieden in de gameplay, wat een competitief onevenwicht kan creëren. Deze praktijken, vaak “pay-to-win” genoemd, bevoordelen spelers die echt geld kunnen uitgeven, waardoor ze degenen die niet financieel kunnen of willen investeren in het spel kunnen overtreffen.

Aantrekkelijke presentatie en psychologische invloed

loot boxen gebruiken vaak designelementen die zijn geïnspireerd op traditionele kansspelen, zoals kleurrijke animaties, knipperende lichten en stimulerende geluiden. Deze functies kunnen, hoewel vermakelijk, dopaminepieken veroorzaken bij spelers, waardoor de wens om opnieuw te spelen toeneemt. Paradoxaal genoeg worden deze elementen vaak als onschuldig gezien, vooral door ouders of casual spelers.

Gebrek aan transparantie en verkeerde informatie

De winstkansen die met loot boxen gepaard gaan, zijn zelden duidelijk. Spelers, vooral jonge spelers, hebben niet altijd voldoende informatie om een ​​weloverwogen beslissing te nemen. De “kansen” om een ​​zeldzaam item te verkrijgen, kunnen bijvoorbeeld verborgen zitten achter dubbelzinnige zeldzaamheidscategorieën, waardoor de illusie van hogere kansen ontstaat.

Financiële impact en risicovol gedrag

Financiële risico’s behoren tot de meest zorgwekkende. Spelers kunnen snel grote uitgaven doen door het gebrek aan ouderlijk toezicht of duidelijke limieten. Het gebruik van virtuele valuta in games, waarvoor mentale conversie vereist is, kan ook verwarring veroorzaken en impulsief aankoopgedrag aanmoedigen.

Links naar gokken: een model om in de gaten te houden

Ten slotte hebben longitudinale studies een significante correlatie aangetoond tussen frequente deelname aan willekeurige transacties en een toename van gedragingen die verband houden met traditioneel gokken. Dit benadrukt de noodzaak van strikt toezicht om te voorkomen dat deze mechanismen een toegangspoort worden tot ernstigere vormen van verslaving.

Voor Agnès, een onderzoeker die gespecialiseerd is in spelersgedrag, versterken de snelle herhaling van acties en willekeurige beloningen de verslavende aard van loot boxen, vooral onder de jongsten. 

Verschillende meningen over regulering

De deelnemers aan de workshop onderzochten verschillende wegen om deze problemen aan te pakken. Hoewel een algemeen verbod werd uitgesloten, pleiten experts voor regulering op verschillende niveaus:

• Duidelijk juridisch kader: Harmoniseer definities en integreer loot boxen in het consumentenrecht.
• Verplichte transparantie: Toon winstkansen direct in games.
• Verbeterde bescherming voor jongeren: Leeftijdsverificatie en ouderlijke hulpmiddelen standaard.
• Alternatieve en ruilmogelijkheid: Bied de speler de mogelijkheid om de gewenste items te verkrijgen zonder willekeurige transacties te hoeven gebruiken of laat ze de ontvangen items ruilen via deze microtransacties.

Jonathan Van Damme, rapporteur van het evenement, benadrukt:

“We moeten een balans vinden tussen het beschermen van spelers en het laten floreren van de industrie.”

Op weg naar een Europese oplossing?

De regulering van loot boxen is grensoverschrijdend. Met de betrokkenheid van de Europese Commissie en nationale wetgevers zou een geharmoniseerd kader kunnen ontstaan. De rol van zelfregulering blijft echter essentieel. Systemen als PEGI hebben al standaarden vastgesteld om consumenten te informeren, maar hun effectiviteit moet worden versterkt.

Nu de industrie blijft innoveren, illustreert het debat over loot boxen de uitdagingen van een voortdurend evoluerende sector. Spelers beschermen en tegelijkertijd de dynamiek van de markt behouden, vereist nauwe samenwerking tussen toezichthouders, onderzoekers en ontwikkelaars.

Ondertussen moeten spelers, en vooral hun ouders, waakzaam blijven. Zoals dit rapport benadrukt: “Willekeurige betaalde content is niet per definitie slecht, maar vereist een duidelijk en ethisch kader om misbruik te voorkomen.”