Belgische gokreclameverbod niet afdoende: experts aan het woord

De Belgische overheid heeft in juli 2023 een belangrijke stap gezet door de meeste vormen van gokreclame te verbieden. Ze wilden hiermee de opdringerige reclame in tv-shows radio-uitzendingen en op sociale media aanpakken. 

Ondanks de tegenstand van de gokindustrie, media en sportclubs kwam er toch een wet. Maar, zoals dat vaak gaat, er zijn wat uitzonderingen en overgangsregelingen waardoor het verbod niet helemaal waterdicht is. Sportclubs mogen bijvoorbeeld tot het einde van 2024 nog gesponsord worden door gokbedrijven. En zelfs daarna mag er tot eind 2027 nog iets van reclame op de shirts staan, zolang het maar niet op de voorkant is.

Bram Constandt en Steffi De Jans, twee onderzoekers die hier diep in zijn gedoken, hebben net hun onderzoek gepubliceerd. Constandt zegt hierover: “Ik ben superblij dat we ons nieuwste onderzoek kunnen delen, getiteld ‘Inzichten in het Belgische gokreclameverbod: de noodzaak van een brede beleidsaanpak’, samen met Steffi De Jans, gepubliceerd in Health Promotion International (Oxford University Press)!

Gokreclame minder zichtbaar, maar sport blijft grote uitzondering

Sinds 1 juli 2023 is het verbod officieel ingegaan, maar de echte impact is nog lastig te meten. Wat we nu al wel zien, is dat gokreclame veel minder zichtbaar is op tv, radio en sociale media. Dit is een flinke stap vooruit, maar de grootste uitzondering blijft de sportsponsoring. Hier draait veel geld om, en juist kwetsbare groepen, zoals jongeren, worden nog steeds blootgesteld aan subtiele vormen van gokpromotie. 

Denk aan een voetbalshirt met een gokbedrijf erop of reclames tijdens sportuitzendingen. Mensen zien het, maar realiseren zich vaak niet eens dat ze beïnvloed worden. Steffi De Jans benadrukt dat sportsponsoring een sluipende manier is om consumenten te bereiken, en dat maakt het extra gevaarlijk.

Volgens Constandt proberen gokbedrijven ondertussen slim gebruik te maken van de gaten in de wet. Ze verplaatsen hun reclamebudgetten naar plekken waar ze nog wél mogen adverteren, zoals hun eigen websites of via sponsoring van goede doelen. Over dit alles zegt Constandt enthousiast.

 “Dit onderzoek duikt diep in het Belgische gokreclameverbod en laat zien hoe hard een goed doordacht beleid nodig is om de schade door gokken echt te verminderen. Het geeft belangrijke lessen voor beleidsmakers en experts op het gebied van volksgezondheid wereldwijd.”

Een totaalverbod hard nodig om gokschade te beperken

Hoewel het huidige verbod een goede eerste stap is, toont onderzoek aan dat het eigenlijk niet ver genoeg gaat. Om kwetsbare groepen écht te beschermen, moet gokreclame helemaal verdwijnen. Het is bewezen dat reclame voor gokken invloed heeft op de manier waarop mensen, vooral jongeren, denken over gokken en op hun gedrag. Hoe meer reclame, hoe meer problemen er ontstaan. Minder reclame betekent simpelweg minder gokproblemen.

Gokbedrijven claimen vaak dat een totaalverbod mensen naar illegale gokwebsites zou drijven, maar dat blijkt helemaal niet waar te zijn. In België is er tot nu toe geen enkele stijging in illegaal gokken gezien. Mensen die via zoekmachines op zoek gaan naar gokopties, worden nog steeds netjes doorverwezen naar legale aanbieders.

De handhaving van het verbod schiet tekort

Maar zelfs een goed verbod werkt alleen als het ook wordt gehandhaafd. En daar wringt de schoen in België. De regels zijn er wel, maar boetes voor overtredingen worden niet altijd uitgedeeld of geïnd. In 2023 werd bijvoorbeeld maar 21% van de boetes voor gokwet-overtredingen echt geïncasseerd.

De Kansspelcommissie, die hierop moet toezien, heeft te weinig personeel en middelen om het goed te doen. Zolang dat niet verandert, blijft het verbod in veel gevallen een papieren tijger.

België kan als voorbeeld dienen voor andere landen

Hoewel het Belgische beleid niet perfect is, kunnen andere landen die een verbod op gokreclame overwegen veel leren van de Belgische aanpak. Zoals Constandt benadrukt: “Dit onderzoek biedt waardevolle inzichten voor beleidsmakers en experts op het gebied van volksgezondheid wereldwijd.” 

Officiële cijfers tonen aan dat de gokmarkt in België in 2023 een enorme groei doormaakt, met een bruto gokomzet van €1,7 miljard. Dit maakt duidelijk dat er meer maatregelen nodig zijn, zoals strengere regels voor online gokken, het verbieden van gokbonussen en het verhogen van de minimumleeftijd naar 21 jaar.

Het is een flinke uitdaging, maar de lessen die België heeft geleerd, kunnen andere landen helpen om gokgerelateerde schade veel beter te voorkomen en te beperken.